Mesensefalondaki kafa çiftlerinin çekirdekleri
MESENCEPHALON’DAKİ ÇEKİRDEKLER
1- Nuc.nervi oculomotorii: CN-III’un motor (GSE) karakterli çekirdeğidir. Colliculus sup. seviyesinde, aquaeductus cerebri’nin ön tarafında ve orta hat yakınında yer alır. Bu çekirdekten çıkan lifler, extraokuler kasları (m.rectus sup.-inf.-med., m.obliquus inf. ve m.levator palpebrae superioris) innerve eder.
2- Nuc.accessorii nervi oculomotorii/Edinger-Westphal çekirdeği/ Nuc.autunomici / Nuc.viscerales: CN-III’un parasempatik (GVE) çekirdekleridir. Nuc.nervi oculomotorii’nin arka-içyan tarafındadır. Aksonları, n.oculomotorius içinde olarak gang.ciliare’ye gelir. Buradan da m.sphincter pupillae ile m.ciliaris’e gider.
3- Nuc.nervi trochlearis: CN-IV’in motor (GSE) çekirdeğidir. Coll. inf. seviyesinde, aquaeductus cerebri’nin ön tarafında ve orta hat yakınındadır. Aksonları substantia grisea centralisi dolanıp, arka-içyana doğru ilerler ve mesencephalon içinde çapraz yaptıktan sonra arka yüzünden terk ederler. M.obliquus sup’u innerve eder.
4- Nuc.mesencephalicus nervi trigemini: Çiğneme kasları, diş ve dişetleri, sert damak ve çene ekleminin, basınç ve proprioseptif duyusunun I.nöronlarıdır (M.S.S. içinde I.nöronun olduğu tek çekirdek). Isırma kuvvetini kontrol eder.
5- Strata/Nuc. colliculi superioris: Coll.sup. içindeki 7 tabakalı çekirdek grubudur. Comm.post. ve diğer coll.sup. ile birbirine bağlıdır. Tr.opticus ve görme korteksinden, coll.inf.dan, medulla spinalisden gelen ani görsel, işitsel ve somatik uyarıları alır. Fasc. long. med., tr.tectospinalis, tr.tectobulbaris yollarıyla göz ve baş-boyun refleks hareketlerini kontrol eder (Görme refleks merkezi).
6- Nuc. colliculi inferioris: Coll.inf. içinde yer alan 3 çekirdektir. Diğer coll.inf. ile birbirine bağlıdır. Lemniscus lateralis, temel işitme korteksi, cerebellar korteks ve corpus geniculatum med. bağlantıları ile sese bağlı baş-boyun refleks hareketlerini kontrol eder (İşitme refleks merkezi).
7- Nuc.ruber: Tegmentum’da, aquaeductus cerebri ile substantia nigra arasında olarak yukarıda subthalamusa kadar uzanan yuvarlak kırmızı pigmentli bir çekirdektir. Ekstrapiramidal sistemin önemli bir yapısı olup, kas tonusunun düzenlenmesi ile ilgilidir (Fleksor motor nöronları uyarır, ekstensor motor nöronları inhibe eder). Afferentler> nuc.cerebellares, motor cortex, nuc.subthalamicus, nuc.hypothalamicus, medulla spinalis; Efferentler> Forel çaprazın dan (decussatio tegmentalis anterior) sonra medulla spinalis’e (tr.rubrospinalis), formatio reticularis’e (tr.rubroreticularis) nuc.olivaris’e (tr.rubroolivaris), thalamus ve substantia nigraya gider. Tr.rubrospinalis bu çekirdekten başlar.
5- Substantia nigra: Tegmentum ile basisi birbirinden ayıran siyah pigmentli bir bazal çekirdektir. Motor kontrolde anahtar rolü oynar. Afferentler> cortex cerebri, nuc.basales, nuc.subthalamicus, nuc.raphae’den gelir. Efferentler> cortex cerebri, nuc.basales, corpus amygdaloideum, thalamus, coll.sup. ve nuc.ruber’e gider.
8- Substantia grisea centralis: Aquaeductus cerebri’nin etrafını kuşatan gri cevher kitlesi olup, ağrı duyusu supresyonunda etkili endorfin üreten çekirdeklerdir. İnen otonom lifler de buradan geçer.
9- Nuc.interstitialis (Cajal çekirdeği): Aquaeductus cerebri’nin üst ucuna yakın yerde bulunur. Göz hareketleri ile ilgilidir.
10- Nuclei formatio reticulares: Otonomik fonksiyonların (solunum, dolaşım…) düzenlenmesini sağlayan ve tüm beyin sapı boyunca yer alan çekirdeklerdir.
11- Nuclei raphes: Orta hattın yanında yer alırlar. Serotonin salgılanmasında rol oynarlar.
12- Nuclei pretectales. Area pretectalis’de (col.sup.ların hemen üst tarafı) yer alan pupilla ışık refleksi ile ilgili çekirdeklerdir